عمده‎ترین عواملی كه نشاط انسان را در زندگی از وی سلب می‎كند و باعث اضطراب، افسردگی و انواع اختلالات روانی در فرد می‎شود. افتادن در دام غرایز، احساس پوچی و بی‎معنایی و درماندگی در برابر حوادث و بحرانهای زندگی است.

بنابراین نشاط خود را در زندگی باید در مسایلی جستجو كنیم كه بتوانید این عوامل بحران‎زا را كنترل كند. به اعتقاد بسیاری از روان شناسان مهم‎ترین عاملی كه می‎تواند عوامل بحران‎زای زندگی را كنترل كند و زمینه نشاط و احساس عزت نفس را در انسان به وجود آورد چیزی جز مذهب و اعمال و رفتار مذهبی نیست. پس باید برای كسب نشاط بیشتر و مصونیت از اضطراب و افسردگی به سوی دین و مذهب روی آوریم و با یاد خدا و انجام اعمال و رفتار مذهبی به احساس نشاط بیشتر دست یابیم.

اسلام دین شادی و نشاط

چه دستورات فردی و چه دستورات اجتماعی اسلام همگی براساس رضایت، شادی، ‌نشاط و تحرك است. دقت در این احكام، جدا از عنصر رضایت كه شادمانی همیشگی را تضمین می‌كند، نشان‌دهنده رفتارها و اعمال شادی بخش و نشاط‌آور است. اعیاد اسلامی مانند عید فطر، عید قربان، عید غدیر، رفتارها و اندیشه‌های شادمانه زیستن را القاء می‌كنند. با صحه‌گذاشتن اسلام بر عید نوروز و تأیید و تكمیل آن، نیز تاكید بر رفتارها و لحظه‌های شادی كردن برای انسان‌ها است.

دستورات اجتماعی اسلام برای خدمت به جامعه و خلق خدا، جدا از فلسفه بندگی و اطاعت، خدا موجب گسترش دوستی‌ها، محبت‌ها، و همدلی‌ها بین انسانها می‌شود. وقتی انسانها به همدیگر خدمت می‌كنند، جو محبت و رضایت و شادمانگی در جامعه حاكم می‌شود و افراد آن جامعه از لحظه لحظه زندگی خود در آن جامعه، لذت می‌برند.

مؤمن، شادترین انسان

از نظر اسلام و قرآن، مؤمن شادترین انسان است. چون هر گونه از سختی روزگار گلایه و شكوه و ناله نمی‌كند. دنیا را محل ماندن نمی‌داند، و یك توقفگاه موقت به حساب می‌آورد. سختی‌ها را تحمل می‌كند. و در انتظار وصال پروردگار، لحظه‌ها را با احساس رضایت و شادمانی سیری می‌كند. و خداوند تبارك و تعالی نیز به خاطر این رضایت و شادمانگی مؤمن، عاشقانه او را دعوت به بهشت مخصوص خود می‌كند. و لحظه‌های شادمانگی را برای او رقم می‌زند؛ یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربك راضیه مرضیه فادخلی فی عبادی و ادخلی جنتی

- توصیه هایی برای شاد زیستن:

1. با یاد خدا به زندگی نشاط بدهید:

از نظر اسلام زندگی كه در آن یاد و ذكر خدا وجود نداشته باشد، هیچ لذّت و نشاطی ندارد. خداوند در قرآن كریم می‎فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْكاً» هر كس از یاد خداوند روی بگرداند، زندگی سخت و دشواری خواهد داشت. دوری از یاد خدا زندگی را دشوار و یاد خداوند زندگی را برای انسان با نشاط می‎سازد. این نشاط در زندگی ناشی از آرامش روانی است كه با یاد خدا حاصل می‎شود خداوند می‎فرماید: «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» همانا با یاد خدا دلها آرامش می‎یابد. تبیین روان شناختی این مسأله آن است كه یاد و ذكر خدا فرد را از امیال و تكانشهایی كه برای او استرس و فشار روانی ایجاد می‎كند، باز می‎دارد و سبب می‎شود كه به جای توجه صِرف به لذت‎های دنیوی به تقویت رابطه با خدا و تقرُّب به او توجه كند. بروز مشكلات برای چنین فردی وی را از هدف اصلی باز نمی‎دارد و چون خود را در مسیر رشد و تكامل معنوی احساس می‎كند، از زندگی لذت می‎برد. بنابراین یكی از راه‎های اصلی دستیابی به نشاط بیشتر در زندگی آن است كه همیشه و در هر حال به یاد خدا باشیم.

2 . توكل به خدا:

توكل به خدا، زیربنای یك زندگی شادمانه و توأم با احساس سعادت و خوشبختی است. انسانی كه به خدا توكل می‌كند، با قدرت تمام در مقابل مشكلات می ‌ایستد و هرگز احساس شكست و نگرانی نمی‌كند. اگر در كارها و برنامه‌های خود،‌ توكل به خدا داشته باشیم، هم به موفقیت قابل توجهی دست می‌یابیم و هم طی كردن مسیرهای طولانی و سخت موفقیت‌، برای ما‌ آسان و عملی می‌شود. انسانهایی كه به خدا توكل می‎كنند در انجام كارهای سخت و بزرگ،‌كمترین فشارها را احساس می‌كنند و در برابر تندباد حوادث مانند كوهی استوار و مقاوم هستند. توكل، كلید در توفیق الهی است. انسانی كه به خدا توكل می‌كند هر لحظه تحت عنایت و لطف بی‌كران خدا قرار می‌گیرد.

3. توسل به معصومین و اولیای خدا را فراموش نكنید:

یكی دیگر از عوامل دستیابی به نشاط بیشتر در زندگی توسل به معصومین - علیهم السلام - و اولیای خدا است.

4 . به ارزشها پایبند باشید:

پایبندی به ارزشها و اعتقادات ثابت و تعریف شده به موفقیت انسان در زندگی كمك می‌كند و همچنین شادمانگی را پایدار می‌سازد. انسان بی‌اعتقاد و هرهری مذهب، با زندگی احساس بیگانگی می‌كند. و به طرف پوچی‌گرایش پیدا می‌كند. احساس پوچی، یكی از علل اساسی افسردگی‌ها و بی نشاطی انسان است. انسان بی‌اعتقاد، در هستی و خلقت، بی‌ریشه است.

و احساس شادی واقعی نخواهد كرد. همانگونه كه انسان بی‌برنامه نمی‌تواند در كارها، موفق عمل كند، انسان بی‌اعتقاد و فاقد ارزشهای متعالی نیز نمی‌تواند به طور مداوم از زندگی لذت برده و احساس خوشبختی نماید.

5 . از زندگی خود راضی باشید:

رضایت از زندگی، یكی از عوامل شادمانه زیستن است. افرادی هستند كه دارای موفقیت، ثروت و امكانات زیادی هستند ولی همواره از زندگی ناله می‌كنند. این افراد احساس شادمانگی نمی‌كنند. ولی افرادی هم هستند كه جزء فقیرترین مردم هستند و مشكلات زیادی در زندگی‌ دارند ولی شاد زندگی می‌كنند. چون از زندگی راضی هستند. پس، شادمانگی انسان صد در صد، وابسته به داشتن‌ها و یا نداشتن‌ها ، نیست بلكه تنها وابسته به رضایت یا عدم رضایت از روند زندگی است. رضایت از زندگی و روند آن، شادمانگی را تضمین می‌كند. علت نارضایتی انسان از زندگی، انتظارات خودساخته، است هر كسی انتظاری از روند زندگی و سرنوشت خود دارد، ولی وقتی اتفاقات مطابق میل انسان، پیش نمی‌رود، احساس نارضایتی می‌كند.

بنابراین، به جای این كه از اتفاقات زندگی شكایت كنیم، سعی كنیم با استفاده از قلب و عقل خود به زیبایی زندگی كنیم و قوانین هستی را رعایت نمائیم. این را نیز بدانیم ناملایمات زندگی نمك یك زندگی مطلوب و شاد است و انسان عاقل از این سختی‌ها هم برای شیرین و شادمان كردن زندگی استفاده می‌كند.

6 . امید و تصویری زیبا از آینده داشته باشید:

اگر انسان بتواند تصویرهای ذهنی خود را مدیریت كند و بجای تصاویر در هم و برهم، آشفته و منفی، تصاویری زیبا از آینده بسازد، احساسی شادمانه خواهد داشت.

آنچه تاكنون در عرصه روانشناسی و تجارب زندگی، به اثبات رسیده است، این است كه: «آینده را تصاویر ذهنی انسان می‌سازند. یعنی انسان هر انتظار و تصویری از آینده داشته باشد، به نوعی همان انتظار و تصویر تحقق خواهد یافت.

امید، زیباترین ویژگی یك خیال است. اگر می‌خواهیم از زندگی لذت ببریم، بایستی با امید زندگی كنیم. این امید (تصویر مثبت از آینده) است كه انسان را زنده نگه می‌دارد. بنابراین، باید تصویری زیبا از آینده بسازیم و همواره امیدوار باشیم و آینده را آن گونه كه دوست داریم مجسم نماییم. و باور كنیم كه روز به روز، موفق‌تر، ‌شادتر و خوشبخت‌تر می‌شویم.

7. در زندگی هدفمند باشید:

هدفمندی نه تنها موفقیت انسان را تضمین می‌كند، بلكه موجب شادكامی انسان نیز می‌گردد. انسان بی‌هدف، مانند فردی سرگردان در كویری سوزان است. هیچ وقت احساس آرامش و شادمانی نخواهد كرد.

بعضی‌ها هدفمندی و هدف‌یابی را مساوی آرزوهای بزرگ و بیشتر می‌دانند. ولی اكثراً اینها در زندگی موفق نمی‌شوند. بایستی آرزوها شفاف و مشخص و تعریف شده باشد. آرزوی بزرگ بسیار خوب است ولی بایستی در درجه اول، بر اساس بزرگی آرزو، انرژی و توان لازم را مهیا كنیم و در درجه دوم، آن آرزو برای ما مشخص و شفاف باشد‌، كه در این صورت حتماً موفق خواهیم شد.

تصمیم قطعی برای رسیدن به یك هدف بسیار زیبا و مقدس، نباید شادكامی انسان را از بین ببرد، چون انسان وظیفه‌ای جز عمل كردن ندارد. ما باید تلاش خود را برای رسیدن به بهترین اهداف انجام دهیم. اگر به آن اهداف برسیم، احساس شادمانی خواهیم كرد و اگر نرسیم غیر شاد خواهیم بود. بنابراین لازم است انسان در زندگی، ‌اهداف مشخص و شفافی داشته باشد.

8. خوشبختی خود را باور كنید:

بزرگترین مشكل انسانهای بی نشاط و افسرده و ناراضی این است كه نه خودشان را باور كرده‌اند و نه خوشبختی و شاد زیستن خود را. انسانی كه خود را باور كند، می‌تواند شاد زندگی كند‌. ما باید باور كنیم كه می‌توانیم خوشبخت بشویم و خوشبخت و شاد هستیم. چون ما خوشبخت و شاد آفریده شده‌ایم، باور كنیم كه زندگی زیبا و لذت بخش است. باور كنیم كه سرنوشت تابع اندیشه‌های زیبای ماست، باور كنیم كه خدا، عاشق ماست. و مهربانترین است.

9. برنامه‌ریزی و نظم در زندگی را فراموش نكنید:

نظم و انضباط و داشتن برنامه در زندگی انسان، شادمانگی او را حفظ می‌كند. انسانهای منظم و دارای برنامه، بسیار موفق‌تر و شادتر هستند. اهمیت نظم آن قدر زیاد است كه امام علی ـ علیه السّلام ـ به فرزندان خود می‌‌فرمایند: شما را به دو چیز توصیه می‌كنم، اول تقوای الهی، دوم ، نظم در كارها. امروزه در دانش مدیریت، به برنامه‌ریزی تأكید جدی می‌شود و هیچ فعالیتی بدون برنامه ریزی و عمل به آن برنامه، نتیجه‌ای مثبت نخواهد داشت. انسانهایی كه با برنامه عمل كنند، هم موفقیت و پیروزی را در آغوش خواهند كشید و هم زندگی شادمانه خواهند داشت.

10. با تشریفات زائد و غلط خود را به زحمت نیاندازید:

راحت بودن در زندگی، موجب شادمانگی است. انسانها هر چه خود را با آداب و رسوم و تشریفات زائد و غلط به زحمت و عذاب می‌اندازند، همانقدر از شادمانگی دور می‌شوند. خیلی از افراد. زندگی ساده، زیبا و راحت را، بسیار مشكل، بغرنج و سخت می‌كنند. سنتها و آداب اگر در مسیر فطرت پاك الهی انسان باشند، بسیار نیز عزیز و قابل احترام هستند، ولی تشریفات زائد و غلط اصلاً قابل قبول نیستند. هر چه زندگی پیچیده‌تر و تشریفات بیشتر می‌شود. تنشها و فشارهای روحی شدت می‌یابد. بنابراین، اگر زندگی شادمانه‌ای می‌خواهیم، باید تشریفات زاید را كنار گذاشته و خیلی راحت و خودمانی زندگی كنیم.

11. صداقت و راستی داشته باشید:

صداقت، مانند آب زلالی است كه چمنزار زندگی شادمانه را سیراب می‌كند، و گلهای خوشبختی و لذت را شكوفا می‌سازد. انسانهای صادق، لحظه‌های شادمانه‌ای را تجربه می‌كنند و از لحظه لحظه زندگی لذت می‌برند. انتخاب صداقت، به معنی انتخاب «شادمانگی» است. یكی از زیباترین پیامهای دین زیبای اسلام، صداقت است. انسان صادق، از همه گرفتاریها و مشكلات نجات پیدا خواهد كرد. ریا، نفاق، دوروئی و تظاهر شایسته مقام الهی انسان نیست. و مطمئناً انسان را رسوا می‌سازد.

اگر انسان حتی در مقام دشمنان خود صادقانه رفتار نماید، به نفع‌اش تمام خواهد شد، انسان صادق، قابل اعتماد است. بنابراین اگر در همه اعمال و زندگی خود، صداقت را پیشه كنیم همواره زندگی شادمانه‌ای خواهیم داشت و هم چنین مورد احترام همه انسانها خواهیم بود.

12. از بیكاری بپرهیزید:

بیكاری، یكی از مشكلات عمده جوامع بشری است كه امنیت شهرها و كشورها را تهدید می‌كند. بنابراین همه نهادها و سازمانهای دولتی باید مشكل بیكاری را حل كنند. فعال و مشغول بودن یكی از راههای شاد زیستن است. و از نظر امام علی ـ علیه السّلام ـ بهترین تفریح، كار است. هم بایستی وقت خود را با فعالیت و مشغولیت معنی‌دار و مفید پر كنیم و هم كمك كنیم دیگران از بیكاری، نجات پیدا كنند تا جامعه‌ای شاد و فعال داشته باشیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه انسانهای فعال و مشغول، بسیار سالم‌تر و شادتر هستند.

13. داوری مثبت داشته باشید:

داوری مثبت و زیبا، یكی از بهترین راههای شادمانه زیستن است. اگر انسان یاد بگیرد كه مثبت داوری كند. و از داوریها و پیشداوریهای منفی و بدبینانه و خودخواهانه پرهیز نماید، ‌عصبانی نخواهد شد، حرص نخواهد خورد. بلكه در همه موقعیتها، احساس شادمانگی خواهد كرد و با همه انسانها شادمانه خواهد زیست ن: 632 م .

14. توجه به سیره بزرگان و الگوهای جامع:

با مطالعه و بررسی شیوه زندگی و رفتارهای فردی و اجتماعی اهلبیت - علیهم السلام- و نیز علما و بزرگان، به روشنی در می یابیم كه همانگونه كه آنها اهمیت به عبادات و واجبات الهی داشتند در كنار آن اهتمام ویژه ای به نشاط و امور جانبی و تفریحات سالم داشته اند. اینجاست كه می توان جامعیت دین مبین اسلام را جستجو نمود و به این حقیقت پی برد كه تعای و تكامل روح در پرتو توجه به تمامی جوانب و نیازها است كه هر كدام اگر در حد و شان خود انجام شوند قطعا آثار مباركی به دنبال دارد.