اگر به مقوله آرامش و آسایش وارد شویم خواهیم فهمید که آرامش را باید در روان و آسایش را در جسم جستجو کرد و به تحقیق در علم امروز هم ثابت شده است که توجه به روان بسیار بسیار مهم می باشد. بر همین اساس در ادامه به بررسی یکی از نشانه های سلامت روان از نگاه قرآن کریم می پردازیم.

هدف دین راهنمایی بشر برای دستیابی به سعادت یعنی آرامش و آسایش در دنیا و آخرت است و برای رسیدن به این هدف نیزباید هم به مسائل جسمانی و هم روانی توجه شود.

دربیان قرآن کریم نیز فرد سالم از نظر روانی کسی است که از ایمان در قلب برخوردار بوده و در رفتار تعادل داشته باشد.

حتما شما هم در میان اطافیان خود آدم های مختلفی را دیده اید که بعضی از آن ها در نگاه دیگران گویی از سلامت روان مناسبی برخوردار نیستند؛ افرادی که در شرایط مختلف توانایی مقابله و ارتباط برقراری صحیح با آن را ندارند.

از نظر قرآن مجید کسانی که در عقیده، کفر و در عمل نفاق را برگزیدند از سلامت روانی برخوردار نبوده و دچار بیماری روانیهستند: «فی قلوبهم مرض فزادهم‌الله مرضا» (بقره/ 10) روان رنجوری تنها در رفتار نیست بلکه در عقیده و ایمان نیز راه می‌یابد. از آنجا که تعادل شخصیت یعنی تعادل فرد در ایمان به خدا و عمل صالح است پس عدم تعادل در هر یک از آن دو موجب «روان رنجوری» فرد بوده و فرد از سلامت روانی برخوردار نخواهد بود.

آرامش روحی؛ مهمترین نشانه در سلامت روان

به واقع آرامش نکته ی اصلی و بسیار زیبایی است که در داشتن سلامت روان نقش اساسی دارد و حتما هم همه ی شما تصدیق می کنید که اگر نگوییم همه، بلکه اکثر آدم هایی که ک آرامش خاصی در روح و چهره شان وجود دارد آدم های موفق و سالم تری هستند و این آرامش زمانی در انسان پدید می‌آید که به واجب دینی؛ نفسی و اجتماعی خود عمل کرده باشد. در صورتی که انسان هر یک از این موارد را نادیده گیرد دچار بیمار ی‌های روحی گشته و روان رنجور می‌شود. اعراض از یاد خدا و دستورهای او یا عدم ایمان به خدا می ‌تواند فرد را دچار بیماری کند و سلامت روانی ‌اش را در معرض خطر قرار دهد؛ چنانکه یاد خدا موجب آرامش دل ‌ها و آرامش روحی می ‌شود. (رعد/ 28)

همراهی و پذیرش ولایت خداوند، ترس، خوف، غم و اندوه را از دل ها می ‌زداید. (یونس/ 64-62) و به آینده امیدوار می‌سازد؛ چون ترس از آینده هرگونه آرامش و آسایش را از انسان سلب می‌کند. وقتی انسان از آینده مبهم و نامعلومی در رنج باشد آسایش و آرامش کنونی بر او سخت شود، در حالی که ایمان به آینده او را امیدوار و توانایی بهره‌ گیری از لذت‌های حال را در او افزایش می ‌دهد. (فصلت/ 30)

این افراد سلامت روانی ندارند

عده ای از افراد هستند که نه کاملاً به سوی ایمان می آیند و نه به طول کامل به طرف کفر می روند بلکه در انتخاب حق و باطل مردد هستند و نمی توانند تصمیم نهایی را اتخاد کنند. (انعام/ 71) در این آیه حالت درگیری روانی و سرگردانی و تردید ناشی از آن به خوبی توصیف شده است. در آیات دیگری چون توبه/45 و نساء/142 نیز به این حالت اضطراب و تردید اشاره شده است.

آرامش روحی در سه چیز نمودار می‌شود

1- توانایی در برخورد با بحران ‌ها؛ و این به توانایی  فرد در استواری و بردباری و مقاومت در برابر رنج ‌ها، مصیبت‌ ها، سختی‌ ها و شکست ‌های گوناگون بر می‌گردد، بدون آنکه تعادل روانی و سلامت روحی خود را از دست دهد. این حالت جز با این باور تحقق نخواهد یافت که هر چه انسان بدان دچار می‌شود بنا به قضای الهی و از باب آزمایش و ابتلاء اوست؛ و تنها خداوند قادر به دفع شر و ضرر است و باید به او اتکا کند؛ چه بسا آن شر و مصیبت، دریچه‌ای به سوی خیر و سعادت ابدیاو باشد. (بقره 156و 216)

2- توانایی بر شکیبایی و سختی‌ ها؛ انسان صابر به این درجه از باور دست یافته است که همه این سختی‌ها برای  رهایی و آزادسازی توانایی‌ های بالقوه‌ای است که در او نهاده شده است و این توان و قدرت نهان، جز به هنگام بروز شدائد و سختی‌ها آشکار نمی‌شود. پس سختی‌ها را ابزاری برای خروج توانمندی‌ها از قوه به فعلیت می‌بیند و این که با این شیوه توان و تعلق و خردش فزونی یافته و استعدادهای نهفته ‌اش آشکار می ‌شود. (بقره/ 155)

3- توانایی و درک درست آینده و خوش ‌بینی به آن؛ کسی که ازسلامت روان برخوردار است، به آینده امیدوار است و هدف از زندگی را تلاش برای درک محبوب و لقاء الله می‌بیند؛ از این روی سختی‌ها را ابزاری برای رسیدن به آینده ‌ای روشن می ‌‌داند که «ان مع‌العسر یسرا» (انشراح/ 4) با هر رنجی آسانی است و پایان شبه سیه سپید است.

به امید انکه با برخورداری از آرامش و فاکتورهای دیگری که ان شاء الله در آینده گفته خواهد شد، سلامت روانی را در پناه دین و قرآن کریم داشته باشیم.

منابع:

سلامت روانی از دیدگاه قرآن؛ سایت کیهان، 1395/11/06

انگیزه های رفتار در قرآن؛ سایت مشکات، 1389/11/26