بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
هر انسانی روزی به این دنیا می آید و روزی هم از این دنیا می رود، این آمدن و رفتن، تفاوت فاحشی با هم دارند چون آمدن به دنیا برای مدت کوتاهی خواهد بود ولی رفتن به آن دنیا ابدی و همیشگی خواهد بود. برای آماده شدن برای سفر همیشگی آخرت، انسان نیازمند به اعمال صالح و کردار شایسته خواهد بود.
آمادگی برای سفر
حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «مَنْ تَذَكَّرَ بُعْدَ السَّفَرِ اسْتَعَد؛[1]هر که دوری سفر آخرت را متذکر شده باشد (به آن اهمیت بدهد)؛ خود را آماده می کند»
همچنان که ما انسانها برای رفتن به یک سفر دو سه روزه دنیایی خود را آماده می کنیم، باید برای سفر ابدی آخرت به طریق اولی خود را آماده کنیم، ولی چه فایده که با مشغول شدن به قال و قیل دنیا از مهیا شدن به نحو مطلوب برای آن روز سخت غافل شده ایم.
امير المؤمنين (عليه السّلام) در باره آماده شدن برای سفر آخرت می فرماید: اى مردم آماده حركت شويد خداوند شما را رحمت كند، اينك بانگ كوچ كردن در ميان شما دميده شده و خود را آماده مسافرت سازيد. اكنون كه بانگ رحيل بلند شده چرا به دنيا چسبيدهايد و از جاى خود حركت نمىكنيد خداوند شما را بيامرزد برخيزيد و وسائل سفر را تهيه كنيد. [2]
برای مرگ اینگونه آماده شویم.
اگر ما بخواهیم خود را برای سفر بی بازگشت آخرت آماده کنیم؛ باید سخنان پیشوایان خود را مد نظر قرارداده و آنها را عملیاتی کنیم. از على (عليه السّلام) سؤال شد آمادگى براى مرگ چيست، فرمود: به جاى آوردن واجبات و دورى كردن از محرمات، و پيروى از مكارم اخلاق و بعد از اين باكى نيست كه مرگ آدمى را بگيرد و يا آدمى به مرگ برسد، به خداوند سوگند على (عليه السّلام) باكى ندارد كه مرگ او را فرا گيرد و يا او به مرگ برسد. [3]
کسانی که واجبات الهی را بجا می آورند (عمل صالح) و از گناهان اجتناب می کنند؛ خود را برای سفرآخرت آماده می کنند. «إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَميعاً وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ بِالْقِسْطِ وَ الَّذينَ كَفَرُوا لَهُمْ شَرابٌ مِنْ حَميمٍ وَ عَذابٌ أَليمٌ بِما كانُوا يَكْفُرُونَ ؛[یونس/4]بازگشت شما همگى به سوى اوست، وعده حق و ثابت خداست، همانا اوست كه آفريدگان را در آغاز مى آفريند سپس آنها را (بعد از پايان مدت وجوديشان به سوى خود) بازمىگرداند، تا آنان را كه ايمان آورده و عمل هاى شايسته كرده اند به قسط و عدل پاداش دهد؛ و براى كسانى كه كفر ورزيده اند به سزاى كفرشان شربتى از آب جوشان و عذابى دردناك است».
در این آیه از برگشت بسوی خدا (سفراز این دنیا بسوی آخرت) سخن به میان آمده است. کسانی که انجام اعمال صالح و دوری از معاصی ــ که با بکار بستن اعمال صالح بدست می آید ــ را پیشه ی خود ساخته اند؛ طبق این آیه شریفه از آمادگی لازم برخوردار بوده و پاداش آنان بهشت است، و کسانی که با کفر و ناسپاسی بدرگاه الهی، خود را آماده ننمایند؛ درآن روز گرفتار عذاب خواهند بود.
حضرت مولا علی (علیه السلام) در حدیث دیگری، مردم را به توشه گرفتن از دنیا ترغیب می کند: «ای مردم از خشم خدا ترسیده و و با اعمال خود برمرگ پیشدستی کنید. و با متاعی که در دستتان نمی ماند و ازمیان می رود؛ چیزی را بخرید که برایتان جاودان می ماند. از دنیا کوچ کنید زیرا که به طور جدی بر کوچ کردن وادار شده اید. آماده شوید برای مرگ که برسرتان سایه افکنده است. پس در دنیا و ازهمین دنیا توشه ای برگیرید که با آن فردای قیامت بتوانید خود را حفظ کنید، توشه ای که با تقوا (ترسیدن) بنده ی خدا از خدا حاصل می شود، و خود را پند داده و توبه را جلو انداخته و بر تمایلات نفسانی خود چیره می گردد.» [4]
حضرت مولا (علیه السلام) در این حدیث به توشه برداشتن از دنیا ــ که در حین استفاده از دنیا و امکانات آن حاصل می شود ــ در جهت کسب رضای خدا و آمادگی برای آخرت دعوت می کند. کسانی هستند که از امکانات دنیا حداکثر استفاده را برده و در جهت آمادگی آخرت تلاش می نمایند و این آیه را مد نظر خد قرار داده اند:«وَ ابْتَغِ فيما آتاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصيبَكَ مِنَ الدُّنْيا؛[قصص/77]و در آنچه خداوند به تو داده خانه آخرت را بطلب، و سهم خود را از (عمر و مال) دنيا فراموش مكن »
کسانی هم آمادگی لازم را کسب نمی کنند؛ بلکه با تحصیل مال نامشروع دنیا و مغرور شدن به آن، سرنوشت بدی را برای آخرت خود ترسیم می کنند. اگر بخواهیم یک مثال مد روز در این باره بزنیم؛ باید ازموضوع فیش های چند ده میلیونی غیر قانونی که توسط بعضی مسولین گرفته شد، سخن گفت. وقتی که افرادی (مردمی) به فرمایش مولا علی (علیه السلام) به دنیا بچسبند و برای آخرت خود را آماده نکنند؛ چنان وقایع ناخوشایندی در جامعه دور از انتظار نخواهد بود.
خداوند در همه حال، مخصوصا آن روزی که دنیا به ما رو می کند؛ ما را یاری نماید.
راهکار عملی
باید بدانیم آماده شدن برای آخرت تصادفی بدست نمی آید و باید برای آن برنامه داشت. توجه به اعمال صالح و دوری از معاصی خالق یکتا، و دوری از محیطه ایی که ما را از یاد خدا و آخرت غافل می کنند؛ ما را برای آنروز سخت آماده می کند.
سخن آخر
باید با انجام اعمال صالح و دوری از گناهان و آراستگی به مکارم اخلاق ــ که در کلام مولا علی (علیه السلام) آمده بود ــ خود را برای آخرت آماده کرد.
پی نوشتها
1ــ نهج البلاغة (للصبحي صالح) / / 525
2ـ ايمان و كفر ( ترجمه كتاب الإيمان و الكفر بحار الأنوار جلد 64 / ترجمه عطاردى) ؛ ج2 ؛ ص220
3ــ همان
4ــ نهج البلاغه فقیهی خطبه 62 ص66
