عضویت در سایت
دستور العمل های عرفانی
مقالات
دانستنی هایی درباره روز نیایش(2)
صفحه اصلی > المراقبات > عرفات > دانستنی هایی درباره روز نیایش(2)
دانستنی هایی درباره روز نیایش(2) نويسنده: سید محمد جواد مهری، الهام موگویی و طیبه چراغی و حکیمه مهدیه نجف آبادی
عرفه، روز دلدادگی دیدگاه بزرگان نسبت به نیایش نیایش در ادب پارسی دل گفت وصالش به دعا باز توان یافت عمری است که عمرم همه در کار دعا رفت از دیرباز شاعران پارسای پارسیزبان، دیوان خویش را به زیور نیایش آراستهاند و «با نامِ بهترین سرآغاز» دیباچه سخن را از جنبههای درخشانِ مناجات معطّر ساختهاند. ابیاتی از این دست فراوانند: از تو عذر گناه میخواهم چون تو گفتی: بخواه، میخواهم مگرم رحمت تو گیرد دست ورنه اسباب ناامیدی هست گر ببخشی تو، جای آن دارم ور بسوزی، سزای آن دارم ضمیرم را سپاس اندیشه گردان زبانم را ستایش پیشه گردان حتی راز و نیاز به گونه نثر مسجّع نیز در ادبیات غنی و جذّاب ما توجه بسیاری از سوتهدلان را به خود معطوف داشته است که با دلنوشتههای پرگداز و ماندگار خواجه عبداللّه همراه شوند و بگریند که «الهی آن ده که آن به». استجابت دعا عرفات، پذیرای نیایشهای حسینی تداعی رحمت در این زمینه، متون روایی دریچههای روشن امید را چنین میگشایند که پس از گذشتِ ماهِ مبارک رمضان و آمرزیده نشدن شخص، او میتواند از فرصت روز عرفه با شرایط کامل آن برای آمرزش خویش بهره بَرَد. بر هیچکس پوشیده نیست که این جایگزینی، بر مقام ویژه عرفه دلالت میکند. عرفه، یادآور نیازهای عزتمند کوچهای از جنس عرفات پس بیا، هر چند پریشان و پشیمان باشی.آری جایگاه ناگفتهها، مقدسترین کوچه اجابت است؛ کوچهای از جنس عرفات. بیا و اشکی بریز که جانت موطن آن شود. در این سرزمین وقوفی کن و تنها سرمایه، یعنی سرشک دیدهات را سلاح خویش قرار بده و با تمام وجود لبیک بگو. عرفه، روز پیوند عرفات، سرزمین دعا حضرت امام حسین علیهالسلام و عرفه کیفیت دعا راه دعا عرفات سرزمین صعود عرفات است وادی ایمن نیست جای کمند اهریمن باید آنجا وقوف بنمایی سر تسلیم بر زمین سایی خلوت عشق کن در این صحرا میدهد بوی یوسف زهرا دعای عرفه منشور جاویدان توحید یکی از زیباترین و شیرینترین دعاها مناجات امام حسین(ع) در روز عرفه میباشد. آنحضرت در این دعای پرمحتوا و شیوا که در عصر روز عرفه و مناسبترین وقت دعا عرضه شده است، عالیترین مضامین توحیدی را در قالب کلماتی دلنشین بیان میکند. روح عرفان و معرفت در عرصه توحید الهی در فرازهای مختلف این دعا موج میزند و سالکان راه حقیقت را در طی مراحل سیر و سلوک استوارتر، مصممتر و مشتاقتر میسازد. امام حسین(ع) این مناجات عاشقانه را در فضائی معنوی و در کنار کعبه مقدسترین جایگاه مسلمانان و با دلی پرسوز و چشمانی اشکبار قرائت کرده و به عنوان منشور جاویدان توحید برای اهل ایمان به یادگار گذاشته است. به حقیقت میتوان گفت که اگر از آن بزرگوار به غیر از همین مناجات سخن دیگری برای رسیدن به حق و معرفت الهی به جای نمانده بود اهل عرفان و ایمان را همین کلمات عارفانه و حیاتبخش بس بود در حالی که دعای عرفه بخش اندکی از معارف بلند و اندیشههای عبادی، عرفانی، اجتماعی و سیاسی حضرت اباعبداللّه الحسین(ع) را به پیروان حقیقت جوی آن حضرت ارائه میکند. حضرت آیت اللّه جوادی آملی در مورد این دعای دلنشین و انسان ساز مینویسد: مهمترین نیایشی که جنبه سیاسی، عبادی حج و زیارت را به خوبی تبیین میکند دعای عرفه عارف معروف در بین اهل معرفت و سیر شاهدان کوی شهود و شهادت، سالار جانبازان میدان نبرد توحید علیه طاغوت، و سرور پاکان و آزادگان، در ساحت فضیلت حضرت حسین بن علی(ع) است. این دعا هم دستور کفر ستیزی و راه طاغوت زدایی و رسم سلحشوری و سنت سرکوبی جنایتکاران را ارائه میکند و هم ستایش حکومت اسلامی و تقدیر دولت مکتبی و ظهور ولایت الهی را نشان میدهد و هم تجلی هستی و ذات اقدس خداوند و ظهور گسترده و همه جانبه آن ذات مقدس و خفای هرچه غیر اوست در پرتو نور او و پیبردن به او از خود او به غیر او بها ندادن و غیر او را به او شناختن و ذاتش را عین شهود و مستغنی از استشهاد دانستن را تفهیم میکند.(5) فرجام ستمگران حضرت ابا عبداللّه ستم گران را به عنوان مهمترین مانع راه سعادت و توحید بیان میکند و تا فرهنگ ظلم و ستم و قدرت بیداد حاکم باشد مردم نخواهند توانست به سوی کمال قدم بردارند. برای همین یکی از سنتهای الهی در طول تاریخ مجازات ستم پیشهگان بوده است. قرآن در این زمینه میفرماید: فلمّا نسوا ماذکّروا به فتحنا علیهم ابواب کلّ شیءٍ حتّی اذا فرحوا بما اوتوا اخذناهم بغتةً فاذا هم مبلسون؛(6) هنگامی که «ستمگران نعمتها و اندرزهای ما را» فراموش کردند ما نخست درهای نعمت را به رویشان گشودیم و آنان کاملاً خوشحال شده (و به آن دل بستند) امّا ناگهان (حال) آنها را گرفتیم و همگی مأیوس و ناامید شدند. فقطع دابر القوم الّذین ظلموا؛(7) و به این ترتیب دنباله زندگی ستم پیشگان بریده شد. به گفته صائب تبریزی: ظالم به ظلم خویش گرفتار میشود از پیچ و تاب نیست رهائی کمند را شوق و افتخار به مقام بندگی سعدی تو کیستی که دم دوستی زنی دعوی بندگی کن و اقرار چاکری بی تردید اگر انسانها مقام و موقعیت خویش را در برابر آفریدگار هستی دریابند و با کمال بندگی به آن اعتراف کنند هرگز از موازین و حدود الهی پافراتر نخواهند گذاشت و به حقوق دیگران نیز بیاعتنائی نخواهند کرد شناخت مقام عبودیت در مقابل حضرت رب الارباب و رعایت حدود آن بنده را به مقامات عالی انسانی نائل کرده و او را به اوج افتخار خواهد رسانید. گر تو خواهی حرّی و آزادگی بندگی کن بندگی کن بندگی از خودی بگذر که تا یابی خدا فانی حق شو که تا یابی بقا حضرت امام حسین(ع) در بخش دیگری میفرماید: «اللّهم انّی ارغب الیک و اشهد بالرّبوبیّة لک مقرّاً بانّک ربّی و الیک مردی ابتدأتنی بنعمتک قبل ان اکون شیئاً مذکورا؛ خداوندا! من مشتاق تو هستم و به ربوبیت تو گواهی میدهم بارالها! من اقرار میکنم که تو پروردگار منی و بازگشت من به سوی تو خواهد بود. خداوندا (تو آنقدر مهربان و رئوف هستی که) قبل از آنکه من چیزی قابل ذکر باشم مرا نعمت وجود و هستی بخشیدی!». حضرت علی(ع) نیز در این زمینه مقام بندگی را تبیین کرده و آنرا بالاترین افتخار انسانی قلمداد میکند و میفرماید: «الهی! کفی بی عزّاً ان اکون لک عبدا و کفی بی فخراً ان تکون لی ربّا؛(8) خدایا این عزت و شکوه مرا بس که عبد تو باشم و این افتخار و سعادت مرا کافی است که تو پروردگار من باشی». سپاس از فضای توحیدی نعمتهای بیشمار نعمتهای فراوان ترا میشود ذکر کرده و به شمار آورد. یا کدامیک از بخششها و عطایای بیحد ترا میشود سپاس گفت در حالیکه حساب آنان از دست حسابگران و آمار نگاران بیرون است.» امام در فراز دیگری به ناتوانی بندگان در ادای شکر و سپاس الهی پرداخته و عرضه میدارد: «لوحاولت و اجتهدت مدی الاعصار و الاحقاب لو عمّرتها ان اؤدّی شکر واحدةٍ من انعمک ما استطعت ذلک الّا بمنّک الموجب علیّ به شکرک آنفاً جدیداً؛ خداوندا! اگر من در طول عصرها و قرنها عمری داشته باشم و تلاش کنم که شکر یکی از نعمتهایت را بجای آورم نخواهم توانست مگر به عنایت و فضل تو که آن هم نیز شکری جدید لازم دارد.» و سعدی این مضمون را چه زیبا سروده است: فضل خدای را که تواند شمار کرد؟ یا کیست؟ آنکه شکر یکی از هزار کرد؟ آن صانع قدیم که بر فرش کاینات چندین هزار صورت الوان نگار کرد ترکیب آسمان و طلوع ستارگان از بهر عبرت نظر هوشیار کرد بحر آفرید و برّ و درختان و آدمی خورشید و ماه و انجم و لیل و نهار کرد الوان نعمتی که نشاید سپاس گفت اسباب راحتی که نشاید شمار کرد آثار رحمتی که جهان سر بسر گرفت ما را به حسن عاقبت امیدوار کرد چندین هزار منظر زیبا بیافرید تا کیست کو نظر ز سر اعتبار کرد شکر کدام فضل بجای آورد کسی؟ حیران بماند هرکه در این افتکار کرد. توحید گوی او نه بنی آدمند و بس هر بلبلی که زمزمه برشاخسار کرد(9) خواستههای حیاتبخش حضرت در این فرازهای از دعای عرفه علاوه بر چگونه خواستن و چه چیزهائی را از خدا خواستن، به ما میفهماند که آنچه را که نیاز دارید از درگاه ربوبی بخواهید به زبان بیاورید چرا که این از شرایط و آداب دعا است و به اجابت نزدیکتر میباشد. امام صادق(ع) فرمود: «انّ اللّه تبارک و تعالی یعلم ما یرید العبد اذا دعاه، ولکنّه یحب ان تبث الیه الحوائج فاذا دعوت فسمّ حاجتک؛(10) خداوند تبارک و تعالی آنچه را که در دل دارید میداند امّا دوست دارد که آنرا بر زبان بیاورید و نیازهایتان را به درگاهش اطلاع دهید. پس هرگاه دعا میکنید نیازها و خواستههای خود را یک به یک بشمارید». در اوج عرفان کی رفتهای زدل که تمنّا کنم ترا کی گشتهای نهفته که پیدا کنم ترا غایت نگشتهای که شوم طالب حضور پنهان نبودهای که هویدا کنم ترا باصد هزار جلوه برون آمدی که من با صد هزار دیده تماشا کنم ترا امام در این فراز معرفت و رسیدن به خدا را بوسیله ذات مقدّسش بیان میکند و برهان صدیقین را به انسانهای خداجوی و حکمای سعادت طلب آموزش میدهد. و این همان از خدا به خدا رسیدن است و مقام سلوک و وصول و شهود ورود به وادی ایمن الهی را به سالکان حقیقت نشان میدهد امام سجاد(ع) نیز با اشاره به این سخن در دعای ابوحمزه ثمالی میفرماید: «و انّک لاتحتجب عن خلقک الّا ان تحجبهم الاعمال دونک؛(12) خدایا! تو از مردم پنهان نیستی اعمال و آرزوها آنان را از تو جدا کرده است». پىنوشت ها: 1. مصباح المتهجد، ص 850. ماهنامه گلبرگ، ش47 ماهنامه گلبرگ، ش59 ماهنامه گلبرگ، ش82 ماهنامه پاسدار اسلام، ش195 ماهنامه پاسدار اسلام، ش196 ماهنامه پاسدار اسلام، ش289 www.askquran.ir |
امتیازدهی
طراحی وب سایت آریایک توسط aryanic highportal aryanic